Czym są ryzyka inwestycyjne i jak właściwie nimi zarządzać?

Wielu początkujących inwestorów przy wyborze inwestycji zwraca uwagę przede wszystkim na rentowność – im wyższa, tym atrakcyjniejsza wydaje się opcja lokowania pieniędzy. Należy jednak pamiętać o prostej zasadzie: zwrot jest zawsze wprost proporcjonalny do ryzyka. Im wyższe obiecane odsetki, tym większe prawdopodobieństwo utraty pieniędzy. Całkowite uniknięcie ryzyka inwestycyjnego jest prawie niemożliwe, ale możesz nauczyć się je minimalizować. W tym artykule omówimy główne metody zarządzania ryzykiem.

Jakie są zagrożenia dla inwestorów prywatnych?

Sytuacja na giełdzie zależy od wielu czynników — od stanu światowej gospodarki po bieżący program informacyjny. Nieprzewidywalność jest głównym źródłem ryzyka, z którym muszą się liczyć wszyscy inwestorzy.

Ryzyka inwestycyjne można podzielić na makroryzyka i mikroryzyka. Te pierwsze są związane z czynnikami makroekonomicznymi lub politycznymi, podczas gdy drugie są związane z określonymi emitentami lub instrumentami notowanymi na giełdzie.

Ryzyka makro obejmują:

• Ryzyko systemowe to ryzyko, które rozciąga się na cały rynek i dotyczy wszystkich instrumentów finansowych. Na przykład ryzyko niewypłacalności lub upadku gospodarki kraju jako całości.
• Ryzyko regionalne to prawdopodobieństwo pogorszenia się sytuacji gospodarczej w danym regionie. Ryzyko to jest szczególnie ważne dla właścicieli obligacji komunalnych, a także akcji przedsiębiorstw miastotwórczych.
• Ryzyko branżowe – ryzyko niekorzystnej sytuacji w danej branży. Na przykład w wyniku pandemii koronawirusa firmy działające w branży naftowej, lotniczej, turystycznej i innych branżach znalazły się pod presją. Właściciele ich akcji doświadczyli spadku notowań.

Grupa mikroryzyk obejmuje:

• Ryzyko płynności to brak możliwości szybkiej i bez znacznych strat sprzedaży instrumentu inwestycyjnego. Dzieje się tak z powodu niskiego popytu na aktywa lub dużej różnicy między kursem kupna i sprzedaży.
• Ryzyko kredytowe – oznacza utratę pieniędzy z powodu niewypłacalności emitenta. Na to ryzyko narażeni są zarówno obligatariusze, jak i posiadacze akcji – w przypadku bankructwa emitenta mogą zostać z niczym.
• Ryzyko walutowe to niebezpieczeństwo strat z transakcji giełdowych z powodu niekorzystnej zmiany ceny aktywa.

Oddzielnie warto podkreślić tzw. ryzyka pieniężne – są one nieodłączne nie tylko w inwestycjach, ale także we wszelkich innych transakcjach finansowych. Ta grupa obejmuje zazwyczaj ryzyka inflacji, waluty i stóp procentowych:

• Ryzyko inflacji to ryzyko, że inflacja przekroczy zwrot z Twojego portfela inwestycyjnego.
• Ryzyko walutowe to możliwość utraty pieniędzy w wyniku niekorzystnych wahań kursów walutowych. Na przykład, jeśli trzymasz wszystkie swoje oszczędności w USD, głównym czynnikiem ryzyka będzie deprecjacja waluty krajowej.
• Ryzyko stopy procentowej to ryzyko poniesienia straty w wyniku niekorzystnych zmian stóp procentowych. Jednocześnie zarówno wzrost, jak i spadek stawek może prowadzić do strat – wszystko zależy od specyfiki transakcji.

W zależności od przyczyny wystąpienia zagrożenia mogą mieć również charakter ekonomiczny, polityczny, technologiczny, społeczny, prawny.

Jak zarządzać ryzykiem inwestycyjnym

W inwestycjach ważne jest, aby dokładnie zrozumieć, na jakie ryzyka narażasz swój kapitał, inwestując w konkretny instrument, a także poprawnie oszacować potencjalne straty i, jeśli to możliwe, je zredukować. Oto kilka sposobów na zmniejszenie ryzyka inwestycyjnego:

• Zdywersyfikuj swoje inwestycje. Aby chronić portfel przed gwałtownymi spadkami, należy go mądrze zdywersyfikować. Rozłóż oszczędności na kilka instrumentów – akcje, obligacje, lokaty, fundusze inwestycyjne. Im bardziej zróżnicowane aktywa, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że upadek jednego z nich uderzy w cały portfel. A żeby Twój kapitał nie był zależny od sytuacji w danej branży, warto inwestować w firmy z różnych dziedzin. Kiedy niektóre obszary podupadają, inne aktywnie się rozwijają, czego dobitnym dowodem jest obecny kryzys. Kolejną ważną zasadą dywersyfikacji jest dystrybucja pieniędzy między krajami i walutami. Dywersyfikacja geograficzna zmniejsza ekspozycję portfela na kwestie polityczne i gospodarcze w danym kraju, a dystrybucja walut chroni przed wahaniami kursów walut.
• Użyj zleceń stop loss. Jeśli praktykujesz inwestycje krótkoterminowe, to narzędzie może być bardzo przydatne. Stop loss to instrukcja dla brokera, aby automatycznie sprzedać papiery wartościowe, jeśli ich kwotowania spadną do określonej wartości. Pozwala to ograniczyć straty do akceptowalnego poziomu. Na przykład kupiłeś akcje po 25 USD za akcję i ich cena zaczęła gwałtownie spadać. Rezygnacja z papierów wartościowych o więcej niż 5 USD jest niedopuszczalna. Powinieneś więc ustawić stop loss na 20 USD za zabezpieczenie. Jeśli akcje spadną do tej wartości, zostaną sprzedane.
• Zawsze postępuj zgodnie z wybraną strategią. Jeśli inwestujesz długoterminowo, na pewno spotkasz się z korektami na rynku. W tej sytuacji ważne jest, aby powstrzymywać emocje i dalej postępować zgodnie z początkowo obraną strategią. Należy pamiętać, że panika i pośpiech od jednego aktywa do drugiego przynoszą w końcu więcej strat niż zysków, a na dłuższą metę giełda rośnie.
• Zwróć uwagę na poziom ryzyka produktów finansowych. Niektóre instrumenty inwestycyjne mają z góry określony poziom ryzyka. Na przykład fundusze ETF, którymi handluje się na Moskiewskiej Giełdzie, są oznaczone w skali od 1 do 7, gdzie 1 oznacza najbardziej wiarygodny, a 7 najbardziej ryzykowny fundusz. Za pomocą tego oznaczenia nie można ocenić bezwzględnej wielkości ryzyka, ale można porównać różne narzędzia i wybrać najbardziej odpowiednie.
• Zainwestuj w zrozumiałe narzędzia. Jeśli nie rozumiesz, jak działa dany zasób, lepiej go porzucić lub dokładnie przestudiować przed zainwestowaniem pieniędzy.
• Regularnie równoważ swój portfel. Z biegiem czasu stosunek aktywów w portfelu może się zmieniać, czyniąc go bardziej konserwatywnym lub ryzykownym. Aby utrzymać optymalny poziom ryzyka inwestycyjnego, czasami konieczne jest zbilansowanie portfela, czyli doprowadzenie odsetka aktywów do pierwotnych wartości.

Skąd wiedzieć, jaki poziom ryzyka jest dla Ciebie odpowiedni?

Zanim zaczniesz inwestować, zdecyduj o swoich celach. Od nich w dużej mierze zależy poziom akceptowalnego dla Ciebie ryzyka. Na przykład, jeśli masz mniej niż 30 lat i chcesz zaoszczędzić na wygodną starość, możesz zaryzykować i zainwestować w akcje. W przypadku awarii będziesz miał czas na zrekompensowanie strat za pomocą konserwatywnych narzędzi. Jeśli masz ponad 50 lat, akcje stają się dla Ciebie zbyt ryzykowne i powinieneś preferować bardziej niezawodne inwestycje.

Najłatwiejszym sposobem określenia swojego nastawienia do ryzyka jest profilowanie ryzyka u brokera. To mały test składający się z pytań dotyczących Twoich celów, pożądanych zwrotów, akceptowalnego ryzyka i horyzontów inwestycyjnych. Znajomość swojego profilu ryzyka ułatwi wybór odpowiednich instrumentów inwestycyjnych.

O czym pamiętać

1. Inwestycja bez ryzyka nie jest możliwa, ale można ją kontrolować, a nawet minimalizować.
2. Istnieje kilka sposobów na ograniczenie ryzyka, między innymi dywersyfikacja inwestycji, podążanie za wybraną strategią, stosowanie zleceń stop, terminowe równoważenie portfela.
3. Aby zrozumieć, jaki poziom ryzyka jest dla Ciebie akceptowalny, określ cele i warunki inwestycji, a także przeprowadź profilowanie ryzyka z brokerem.