Jak powstały pieniądze?

Pieniądze to krew państwa, powiedział angielski filozof Thomas Hobbes, bez nich nie ma stosunków gospodarczych. Pieniądz jest przedmiotem badań wielu dyscyplin humanitarnych, takich jak: ekonomia, historia, socjologia. Każdy z nich rozważa to zjawisko z własnej perspektywy.

Przed pojawieniem się uniwersalnej jednostki wymiany istniał barter – wymiana przedmiotów: co dana osoba aktualnie posiada za to, co chciałaby otrzymać. Ale społeczeństwo stale ewoluowało i stało się bardziej złożone. Nawiązano stosunki najpierw między plemionami, potem między państwami, między regionami odległymi od siebie. Rolnictwo na własne potrzeby nie spełniało już wymagań czasu i rozwoju gospodarki. W końcu iw różnych częściach świata istnieje potrzeba pewnej zunifikowanej jednostki wymiany. Przez jakiś czas czymś takim było bydło i zboże – coś, czego każdy potrzebuje. Ale to nie jest najwygodniejszy środek. Po pewnym czasie przestał być używany. Prawdą jest, że w niektórych plemionach afrykańskich ta waluta jest nadal używana.

Przez wieki rolę pieniądza mogły pełnić różne przedmioty, które miały określoną wartość dla ludzi, na przykład: pręty brązowe i żelazne (grecka Sparta), muszle kauri (Chiny, Afryka), kamienie z dziurami (Nowa Zelandia), skóry zwierząt futerkowych (starożytna Rosja) itp. Kawałki metalu – był to najczęstszy materiał do produkcji oryginalnego materiału wymiennego. Pierwsze pieniądze zrobiono z miedzi, brązu, żelaza, srebra. Po raz pierwszy do tego celu użyto złota w Asyrii (państwo w Mezopotamii).

Wcześniej czy później każdy musiał dojść do pewnego wspólnego standardu – wielkości, wagi i jakości, ponieważ bardzo kłopotliwe jest ważenie sztabek i ustalanie ich ceny za każdym razem przed transakcją. W ten sposób powstały monety i znalazły zastosowanie na całym świecie. Historia monetarna jest badana przez określoną dyscyplinę – numizmatykę.

Istnieje kilka ośrodków, z których monety, jako środek ogólny, zaczęły się rozprzestrzeniać. Jednym z nich jest Lidia (państwo położone na terenie Azji Mniejszej, we współczesnej Turcji). Traktat „Historia" greckiego naukowca Herodota jest źródłem pisanym potwierdzającym, że pierwsze monety są związane z tym państwem Azji Mniejszej. Zgadzają się z nim archeolodzy prowadzący wykopaliska w tym rejonie. Wszyscy oni kojarzą tę monetarną innowację z panowaniem króla Ardisa, który sprawował władzę w Lidii w VII wieku p.n.e. Już kilka pokoleń po Ardis rządził ostatni z rodu Mermnadów, król Krezus. Jego imię stało się symbolem bogactwa i luksusu, stało się przysłowiem: „Bogaty jak Krezus”. Jako pierwszy ustalił jakość metalu (98% złota) potrzebnego do produkcji monet. Przed nim monety wytwarzano z elektrum, stopu złota i srebra.

Moneta Krezus

Moneta Krezus

Wkrótce monety zaczęły być szeroko stosowane w Grecji, gdzie zostały wykonane głównie ze srebra, ponieważ w tym regionie praktycznie nie ma depozytów złota. Moneta, podobnie jak miara wagi, nazywała się drachmą (ważyła 4,4 g) i początkowo była bardzo droga: za jedną drachmę można było kupić barana, za 5 byka. Ale później drachma spadła w cenie: łatwiej było bić monety niż hodować byki, więc po stu pięćdziesięciu latach byk kosztował 50 drachm. Drachmy były małe, jak opisują źródła i często nosiły się za policzkiem w ustach.

Inflacja doprowadziła do tego, że monety znajdowały się w 4 drachmach – tetradrachmach, na których zaczęto przedstawiać zwierzęta. W zależności od polityki można było tam wybić pieczęć, sowę lub żółwia – każdy stan rzucał swoje lokalne symbole. A kiedy pieniądze stały się jeszcze tańsze i powiększone, ich powierzchnia często przedstawiała ścigany rysunek jakiejś mitologicznej sceny. W IV wieku p.n.e. Grecy zaczęli stosować monety dwustronne, stąd moneta miała awers i rewers. Zamiast symboli terytorialnych zaczęli przedstawiać sylwetki mężów stanu.

W mennicach, które centralnie emitowały pieniądze, bite na polecenie władcy lub państwa, znajdowały się także prywatne dziedzińce. Pierwsza taka mięta pojawiła się w starożytnym Rzymie.

Drugim obszarem pochodzenia monet są Chiny. Tam pierwsze pieniądze z brązu i miedzi zaczęto odlewać w V wieku p.n.e. Mogły mieć różną formę: motyki, noże, łopaty, instrumenty muzyczne.

Około III wieku p.n.e. okrągłe monety pojawiają się z kwadratowym otworem pośrodku. Dziura miała praktyczne zastosowanie: monety można było zawiesić na linie i nosić ze sobą bez ryzyka ich zgubienia. Miało też znaczenie symboliczne: okrąg przedstawiał niebiańską moc Yang, która była związana z ziemską energią Yin, odbijała się w czworokątnym kształcie dziury. Takie monety są nadal talizmanami, które, jak się uważa, przyciągają bogactwo. Są popularne w Chinach i wśród wielu fanów nauk Feng Shui na świecie. Odlewano je według tego wzoru do początku XX wieku. Te pieniądze z Chin trafiły do ​​sąsiednich krajów.

Wreszcie trzecim niezależnym ośrodkiem powstawania bitych pieniędzy są starożytne Indie. Powstał mniej więcej w tym samym czasie, a może wcześniej. Znaleziska archeologiczne skarbów pierwszych monet indyjskich pochodzą z VI-V wieku. PNE. Pierwsze monety były robione ze srebra, najczęściej nie miały określonego wyglądu podczas ich wytwarzania: mogły mieć kształt okrągły lub owalny, prostokątny lub nieregularny. Początkowo monety pozbawione były jakiegokolwiek wizerunku. Później pojawiły się na nich rysunki i wzory.

W wielu państwach istniały w historii okresy niemonetarne, kiedy z różnych powodów wydobycie metali ustało lub nie pochodziło ono z zagranicy. Na przykład w Rosji lub w średniowieczu w Anglii. Potem kraj ponownie powrócił do naturalnej wymiany.

Jeśli chodzi o papierowe pieniądze, prymat w tej innowacji należy również do Chin, gdzie w VIII wieku zaczęto płacić papierowymi symbolami. Powodem tego jest często niedogodność korzystania z pieniądza metalicznego. Gospodarka rozwijała się bardzo szybko, niekiedy monety trzeba było wozić wozami, aby zabezpieczyć jakąkolwiek transakcję. W Chinach problem ten został rozwiązany przy pomocy papieru. W Europie papierowe pieniądze znalazły zastosowanie dopiero w XVII wieku.

Pierwsze papierowe pieniądze w Chinach

Początkowo pieniądze papierowe były zabezpieczone metalami szlachetnymi, na co wskazywał odpowiedni napis na banknotach. Oznacza to, że włożyli do banku prawdziwe pieniądze o rzeczywistej wartości, w zamian otrzymali pokwitowanie, ile z nich dana osoba tam przechowywała. Ten paragon może zapłacić za transakcję. Proces ten określił nazwę pieniądza papierowego – banknot od angielskiego „banknote” – wpis w banku. Już na początku XX wieku dowolne banknoty można było dowolnie zamieniać na złoto. Ale już w drugiej połowie XX wieku waluty przestały być wspierane przez metale szlachetne, stały się fiat – gwarantowane przez państwo na warunkach zaufania.

Obecnie coraz więcej osób korzysta z płatności bezgotówkowych. W leksykonie pojawiły się takie terminy jak pieniądz elektroniczny, wirtualna waluta, kryptowaluta. Być może nie jest odległy czas, kiedy prawdziwe metalowe lub papierowe pieniądze zainteresują wyłącznie historyków i kolekcjonerów.