„Darmowe pieniądze” Gesella: dlaczego zostały zakazane na całym świecie, a autor został usunięty z podręczników do ekonomii

Na całym świecie nie ma wystarczająco dużo pieniędzy, aby spłacić dług, który tworzą każdego dnia. Dzisiaj ludzie są przyzwyczajeni do używania pieniędzy kredytowych i nie zastanawiają się nad naturą ich występowania.

Pieniądz kredytowy zastąpił pieniądz papierowy i „standard złota". W ekonomii szkolnej trudno wytłumaczyć dzieciom różnicę między papierowym pieniądzem a banknotem, ponieważ jest on również zrobiony z papieru. Co więcej, każdy banknot w portfelu oznacza, że ​​ktoś ma na tę kwotę dług i odsetki, podczas gdy z papierowymi pieniędzmi jest odwrotnie.

Znany brytyjski ekonomista John Keynes powiedział kiedyś:

– Jestem przekonany, że przyszłość nauczy się więcej od Gesella niż od Marksa.

Jednak idee niemieckiego ekonomisty Silvio Gesella nie są dziś znane ogółowi społeczeństwa. Nie mówi się o nich na uniwersytetach, a nazwisko samego autora nie jest pamiętane i usuwane z podręczników teorii ekonomii.

Gesell po raz pierwszy zainteresował się kwestiami finansowymi podczas kryzysu gospodarczego końca lat 80. XIX wieku. Jego najsłynniejsza praca, The Natural Economic Order, składa się z dwóch części:

1. „Korzystanie z prawa do pełnego czasu pracy”;
2. „Nowa doktryna zainteresowania”.

Praca S. Gesella „Naturalny porządek ekonomiczny”

Zdaniem niemieckiego ekonomisty przyczyną kryzysów gospodarczych i nierówności społecznych jest zły system obiegu pieniądza. W 1918 argumentował, że wzrost realnego kapitału jest opóźniony przez stopę procentową pieniądza.

– Wbrew wszelkim nadziejom na lepszą przyszłość muszę powiedzieć: jeśli obecny system monetarny zachowa gospodarkę procentową, to odważę się dziś stwierdzić, że nie minie nawet 25 lat i czeka nas nowa, jeszcze bardziej wyniszczająca wojna .

We współczesnym świecie pieniądze pełnią pięć funkcji:

• miara wartości;
• środek wymiany;
• instrument płatniczy;
• środki akumulacji;
• światowe pieniądze.

Gesell zwracał uwagę na podwójną rolę pieniądza w swoich pracach. Z jednej strony są niezbędnym środkiem osadniczym i zapewniają działalność gospodarczą, z drugiej są instrumentem władzy. Dlatego jego zdaniem konieczne jest zachowanie pieniądza jako neutralnego środka płatniczego, ale wykluczenie własności pieniądza jako instrumentu lichwiarskiego.

Na zdjęciu: Silvio Gesell

Karol Marks uważał, że głównym problemem systemu monetarnego jest wartość dodatkowa, którą należy wycofać z jednej klasy na rzecz innej. Dla Gesella główny problem tkwił w samej kredytowej naturze pieniądza. Aby przywrócić sprawiedliwość, proponował nie tylko pozbawienie pieniędzy możliwości przynoszenia zysku kosztem odsetek, ale także pobieranie opłaty za ich wykorzystanie.

„Tylko te pieniądze, które popadają w ruinę, jak wczorajsze gazety, mogą być prawdziwymi pieniędzmi. Ponieważ nikt nie odróżni takich pieniędzy od dóbr, które człowiek konsumuje. Nikt: ani kupujący, ani sprzedający. I wtedy i tylko wtedy pieniądz stanie się tym, czym jest w swojej najczystszej postaci: środkiem wymiany, pomocnikiem w wymianie towarów. Nikt nie poczuje się władcą tylko dlatego, że ma pieniądze.

Tak więc główna różnica między darmowymi pieniędzmi Gesella a obecnymi polega na tym, aby były one tak krótkotrwałe jak towary. Sprzedawców towarów interesuje tylko jedno – jak je jak najszybciej sprzedać, co oznacza, że ​​konieczne jest ustalenie takich samych warunków dla posiadaczy pieniędzy, aby również oni pospieszyli się jak najszybciej się ich pozbyć .

Teoria Gesella jest interesująca nie tylko z teoretycznego punktu widzenia. Wiele z jego pomysłów zostało wprowadzonych w życie. Najbardziej znanym przykładem może być eksperyment przeprowadzony w austriackim mieście Wörgl podczas kryzysu gospodarczego, który przetoczył się przez Europę. Wydano 5 000 „darmowych szylingów”, za wykorzystanie których pobierano miesięczną opłatę w wysokości 1% lub 12% rocznie. Opłatę wpłacano na koniec każdego miesiąca, na rachunku była przybita pieczątka i bez niej była nieważna. Dochód z płacenia podatku za wykorzystanie pieniędzy trafiał do kasy miasta. „Darmowe szylingi” były pensją dla urzędników, a kupcy byli zobowiązani przyjmować je jako zapłatę. Każdy, kto miał takie rachunki, starał się je jak najszybciej wydać.

Na zdjęciu: darmowy szyling z Wörgl

W ciągu roku każdy z 5000 „darmowych szylingów” był w obiegu 463 razy. W ten sposób towary i usługi zostały wyprodukowane i opłacone w wysokości 2 300 000 konwencjonalnych jednostek monetarnych. Zwykły szyling był w tym czasie w obiegu tylko 213 razy.

Przez pół roku płacenia podatku za korzystanie z darmowych pieniędzy wybrukowano 7 ulic, poprawiono 12 dróg, rozbudowano kanalizację, w związku z czym pracę otrzymało 50 bezrobotnych.

Szwajcarski dziennikarz Bourdet, który odwiedził Wörgl, napisał:

– Odwiedziłem Wörgl w sierpniu 1933 roku, dokładnie rok po rozpoczęciu eksperymentu. Mimo wszystko trzeba przyznać, że jego sukces graniczy z cudem. Ulice, które wcześniej były w fatalnym stanie, teraz można porównać tylko z autostradami. Budynek administracyjny został wyremontowany i jest piękną posiadłością z kwitnącymi pelargoniami.

Kiedy ponad 200 społeczności austriackich zainteresowało się i wyraziło chęć przeprowadzenia takiego eksperymentu, Austriacki Bank Centralny uznał to za zagrożenie dla stabilności systemu monetarnego. Eksperyment się skończył.

na zdjęciu: Silvio Gesell; lata życia: 1862 – 1930

Chociaż istnieje obecnie kilka systemów finansowych, które korzystają z darmowych pieniędzy Gesell (na przykład szwajcarska waluta WIR), to jednak wszelkie inne próby stworzenia takich pieniędzy są tłumione przez władze. Są one zakazane w prawie wszystkich krajach świata z kilku oficjalnych powodów:

• wolny pieniądz podważa monopol państwa na emisję pieniądza i otrzymywanie odpowiadającego mu dochodu;
• Banki centralne tracą kontrolę nad obiegiem pieniądza, przez co instrumenty polityki pieniężnej stają się nieskuteczne.

Ale głównym nieoficjalnym powodem zakazu Gesella dotyczącego darmowych pieniędzy jest niechęć światowej elity finansowej do utraty źródła bogactwa.